-
1 сакчы
1. сущ.1) сто́рож, страж, охра́нник, карау́льный, часово́йбакчаның сакчысы юк — в саду́ нет охра́нника; сад без охра́нника
2) стра́жа, охра́наатлы сакчылар — ко́нная стра́жа
3) спорт. защи́тник2. прил.сторожево́йсакчы көймә — сторожева́я ло́дка
-
2 сакчы
страж, охранитель; стража;сокурдан сакчы койсоң, элиңди чаптырасың погов. если дозорным поставишь слепца, то народ свой подвергнешь разгрому. -
3 сакчы
koruma, koruyucu, bekçi, gözetçi -
4 сакчы
-
5 сакчы
Wächter m.; Leibwächter m. -
6 сакчы
1. сущ. 1) сторож, страж, охранник, караульщик, часовой 2) стража, охрана 3) защитник (в спортивной команде) 2. прил. сторожевой ▪ saqçı quydılar поставили стражу -
7 gözetçi
сакчы -
8 koruyucu
сакчы -
9 saqçı
-
10 сторожевой
-ая; -ое1) каравыл...ы2) каравыл...ы; каравылчы...; сакчы... -
11 bekçi
асраучы; каравылчы; сакчы -
12 koruma
сак; сакчы; саклау -
13 выжлату
понуд. от выжлау1) заставля́ть свисте́ть2) перен.; разг. прогоня́ть/прогна́ть, выгоня́ть/вы́гнать (со сви́стом, с тре́ском, в три ше́и)сакчы казларны бакчадан выжлатты — охра́нник прогна́л гусе́й из са́да
3) в знач. нареч. выжлатып со сви́стом, стрело́йвыжлатып чабып үтү — промча́ться со сви́стом, прое́хать (промча́ться) стрело́й
-
14 зирәк
1. прил.1) сообрази́тельный, поня́тливый, дога́дливый; нахо́дчивый, смышлёный; сме́тли́вый, смека́листый, восприи́мчивыйҗитез һәм зирәк кеше — ло́вкий и сме́тли́вый челове́к
безнең халык эштә зирәк — наро́д наш в дела́х смека́лист
2) дарови́тый, одарённый, му́дрый, прозорли́вый, проница́тельныйзирәк җитәкче — му́дрый руководи́тель
зирәк полководец — одарённый полково́дец
3) бди́тельный, зо́ркийзирәк сакчы — бди́тельный охра́нник
2. сущ.зирәк аучы — зо́ркий охо́тник
у́мник, у́мница, разу́мник, разу́мница3. нареч.1) бди́тельно, зо́ркозирәк күзәтеп бару — зо́рко наблюда́ть (за поведением кого-л.)
2) му́дроколлективны зирәк җитәкләү — му́дро руководи́ть коллекти́вом
-
15 иде
вспом. гл.1) в сочет. с именами и модальн. сл. выраж. предикативностьсакчы үз урынында юк иде — охра́нника на ме́сте не́ было
яхшы кеше иде — был хоро́шим челове́ком
2) употр. в образ. аналит. ф. катег. вр.а) прош.; незаконч.очрашу турында уйлый иде — ду́мал о встре́че
ашыгып сөйли иде — говори́л торопли́во
таң атып килә иде — рассвета́ло
б) прош. законч.; страд.бу - студентлар тарафыннан эшләнгән иде — э́то бы́ло сде́лано студе́нтами
в) преждепрош.барган иде — он (тогда́) сходи́л
мин үз фикеремне әйткән идем — я (тогда́) сказа́л своё мне́ние
г) давнопрош.; многокр.кичләрен бара торган иде — он обы́чно вечера́ми ходи́л
ул кызыклы истәлекләр сөйли торган иде — он, быва́ло, расска́зывал интере́сные исто́рии
д) прош.; многокр.җыелышларда чыгыш ясар иде — он, быва́ло, выступа́л на собра́ниях
е) буд.-прош.; ф. долженствованиякиләчәк идем — я до́лжен был прийти́
чакырачак иде — до́лжен был вы́звать
3) употр. в образ. катег. накл.:а) в сочет. с ф. на -са/-сә, -сы/-се, -рга/-ргә выраж. желат. накл.барасы (барырга) иде — на́до бы идти́
менәсе иде Урал тауларына — подня́ться бы на Ура́льские го́ры
б) в сочет. с -макчы/-мәкче выраж. накл. намеренияукымакчы иде — хоте́л чита́ть
ул бүген безгә килмәкче иде — сего́дня он хоте́л к нам прийти́
в) в сочет. с гл. на -р, -ар/-әр, -ыр/-ер образует ф. сослаг. накл.уйларга киңәш итәр идем — я посове́товал бы поду́мать
ул күрсә, бик шатланыр иде — е́сли бы он уви́дел, о́чень обра́довался бы
-
16 йөренү
возвр. от йөрүпроха́живаться, расха́живать || хожде́ниеәрле-бирле йөренү — расха́живать взад и вперёд
ишегалдында сакчы йөренә — во дворе́ проха́живается часово́й
-
17 катер
сущ.ка́тер || ка́терныйсакчы ка́тер — сторожево́й ка́тер
ка́тер старшинасы — старшина́ ка́тера
-
18 кыдырма
-
19 сөңгеле
прил.с копьём; вооружённый копьём и́ли пи́койсөңгеле сакчы — часово́й с копьём
••сөңгеле Сөләйман — вои́нственный упря́мец
-
20 үткәрү
перех.1) пропуска́ть/пропусти́ть, впуска́ть/впусти́ть, посторони́ться, сторони́ться; дава́ть/дать пройти́, проводи́ть/провести́ (через что, мимо чего) || про́пуск, впуск, проведе́ниеалгы бүлмәгә үткәрү — впусти́ть в пере́днюю
завод территориясенә үткәрү — пропусти́ть на заводску́ю террито́рию
сакчы яныннан үткәрү — провести́ ми́мо сто́рожа
2) пропуска́ть/пропусти́ть, продева́ть/проде́ть, просо́вывать/просу́нутьчылбырны алка аркылы үткәрү — проде́ть цепь в кольцо́
тасманы элмәктән үткәрү — пропусти́ть ле́нту че́рез петлю́
3) спорт. пропуска́ть/пропусти́ть (мяч, шайбу в ворота)4) переправля́ть/перепра́вить, перевози́ть/перевезти́ || перепра́ва, перепра́вкачик аша үткәрү — перепра́вить че́рез грани́цу
отрядны таулар аша үткәрү — перепра́вить отря́д че́рез го́ры
5) пропуска́ть/пропусти́ть, разреша́ть/разреши́ть (к напечатанию, к постановке и т. п.)редактор романны үткәрде — реда́ктор пропусти́л рома́н
сөтне сепаратордан үткәрү — пропусти́ть молоко́ че́рез сепара́тор
иләктән үткәрү — пропусти́ть че́рез си́то
материалларны регистратурадан үткәрү — провести́ материа́лы че́рез регистрату́ру
проектны комиссиядән үткәрү — провести́ (пропусти́ть) прое́кт че́рез коми́ссию
7) пропуска́ть/пропусти́ть, обслу́живать/обслужи́ть в (каком-л.) коли́чествебашта каты яралыларны үткәрергә — снача́ла пропусти́ть тяжелобольны́х
ашханә көненә берничә йөз кеше үткәрә — столо́вая обслу́живает за день не́сколько сот челове́к
8) проводи́ть/провести́, проче́рчивать/прочерти́ть, обознача́ть/обозна́чить || проведе́ние, обозначе́ниечик үткәрү — провести́ грани́цу
ызан үткәрү — обозна́чить межу́
туры сызык үткәрү — прочерти́ть ли́нию
9) перен. проводи́ть/провести́, прокла́дывать/проложи́ть, протя́гивать/протяну́ть (дорогу, канал, кабель и т. п.) || проведе́ние, прокла́дываниетелефон үткәрү — протяну́ть телефо́н
җир асты юлы үткәрү — провести́ подзе́мный ход
торба үткәрү — проложи́ть трубу́
тимер юл үткәрү — провести́ желе́зную доро́гу
10) перен. проводи́ть/провести́, предлага́ть/предложи́ть, выдвига́ть/вы́двинуть, осуществля́ть/осуществи́ть || проведе́ние, предложе́ние, выдвиже́ние, осуществле́ниемәкаләдә яңа фикер үткәрү — вы́двинуть в статье́ но́вую мысль
тәкъдимне үткәрү — провести́ предложе́ние
әсәрдә ныклы идея үткәрү — провести́ в произведе́нии твёрдую иде́ю
планны тормышка үткәрү — осуществи́ть план в жизнь
11) проводи́ть/провести́, производи́ть/произвести́ || проведе́ниеҗыелыш үткәрү — провести́ собра́ние
репетиция үткәрү — провести́ репети́цию
операция үткәрү — провести́ опера́цию
смотр үткәрү — провести́ смотр
12) проводи́ть/провести́, отмеча́ть/отме́тить, справля́ть/спра́вить || проведе́ниетуй үткәрү — спра́вить сва́дьбу
13) проводи́ть/провести́, пробыва́ть/пробы́ть, прожива́ть/прожи́ть || проведе́ние, прожива́ниеҗәйне авылда үткәрү — прожи́ть всё ле́то в дере́вне
көнне бергә үткәрдек — день провели́ вме́сте
14) прям.; перен. переноси́ть/перенести́, пережива́ть/пережи́тьавыру үткәрү — перенести́ боле́знь
күп авырлыклар үткәрү — переноси́ть мно́го тру́дностей
15) перен. пронима́ть/проня́ть, си́льно поде́йствоватьҗыр белән кешенең күңеленә үткәрү — пе́сней проня́ть челове́ка
16) перен.; разг. пропуска́ть/пропусти́ть; продава́ть/прода́ть, реализо́вывать/реализова́ть || прода́жа, реализа́циятоварны уңышлы үткәрү — успе́шно прода́ть това́р
- 1
- 2
См. также в других словарях:
сакчы — Саклау өчен билгеләнеп, сакта торучы кеше, төркем һ. б … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
форпост — Сакчы частьләрнең алгы посты, шулай ук чик буендагы ныгытылган пункт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
калкан — Борынгы гаскәриләрнең кылыч, сөңге кебек салкын кораллардан саклану өчен тактадан яки металлдан эшләнгән кул сугышы коралы. күч. Саклагыч, сакчы. КАЛКАН ЧӘЧӘК – Зонт форм. чәчәк … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каравыл — (КАРАВЫЛЛАУ) (КАРАВЫЛЧЫ) – 1. Кораллы дежурлык, кизү, сакта тору 2. Каравыллау вазифасы 3. Кораллы сакчы (лар) , сакта торучы (лар) 4. Талаучы яки кыйнаучы һөҗүм иткәндә, бүтән бәлә каза килгәндә ярдәмгә чакыру өчен кычкырыла Каравыл! Талыйлар! … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кучкар — I. 1. иск. Янып торган чыраны яткырып яки кыстырып кую өчен җайланма (гадәттә тәкә яки болан мөгезеннән эшләнгән) 2. Мич кашагасы өстендә лампа һәм вак төяк савыт саба куяр өчен киштә сыман итеп ясалган мәйданчык. II. КУЧКАР – Печтерелмәгән сарык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кырмазый — иск. 1. Салават күперендәге төп төсләрнең берсенә охшаган, кан төсендәге 2. күч. Революцион көрәштә катнашучы, шуның яклы, шуңа бәйләнешле. Совет гаскәрләренә карата к. сакчы. Коммунистлар яклы. 3. күч. XX гас. башында җәдитчеләр хәрәкәтендә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пикет — (ПИКЕТЛАУ) (ПИКЕТЧЫ) – I. 1. Берничә кешедән торган сакчы отряд. Шул урнашкан урын 2. Эш ташлаган эшчеләрнең штрейкбрехерларны предприятиегә кертмәс өчен куелган төркеме. Демонстрацияне саклау өчен куелган сакчылар 3. Нин. б. протест максаты… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
полиморфизм — 1. Бер үк төрдәге тереклек ияләре яки үсемлекләр арасында бер береннән бик нык аерыла торган индивидлар булу (мәс. бал кортлары арасында соры кортлар, бал җыючы, сакчы һәм ана кортлар булу) җенси п. 2. Бер үк матдәнең төрлечә кристаллаша алу… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сак — I. с. 1. Куркыныч булу мөмкинлеген исеннән чыгармаучы; игътибары көчле, сизгер 2. Сизгер, үткен (тою сизү органнары тур. 3. Милекне бик саклап, бәрәкәтләп файдаланучы, аны кадерләп тотучы 4. Читләр игътибарын җәлеп итмәскә тырышып, саклык белән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сакчылык — 1. Сакчылар, сактагылар 2. Сакчы хезмәте, вазифалары … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
стражник — Патша Россиясендә: иң кече дәрәҗәле авыл полицейские. Гомумән, ул вакыттагы киң кече дәрәҗәле полицейский һ. б. кораллы сакчы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
